Atanamayan Öğretmen Yok, Atamayan Sistem Var: Eğitimde Krizin Belgesi!

Türkiye'de eğitim sisteminin en büyük sorunlarından biri, atanamayan öğretmenler. Yüz binlerce genç, eğitimini tamamlamasına rağmen yıllardır öğretmenlik yapamıyor. Sorun öğretmen adaylarında değil, onları atamayan sistemde. 

İşte rakamlar ve örneklerle bu çöküşün özeti:

Yaklaşık 1 Milyon Öğretmen Adayı Atama Bekliyor. 2025 yılı itibarıyla atama bekleyen öğretmen sayısı 1 milyona dayandı. Oysa Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2024’te sadece 20 bin, 2025’te ise 15 bin atama yapmayı planlıyor.

Buna karşılık, Türkiye’de resmi öğretmen açığı en az 91 bin. Eğitim fakültelerinden her yıl binlerce mezun verilirken bu açığın bile kapatılmaması büyük bir plansızlığı gösteriyor.

Uzmanlar, "Mezun sayısı artıyor ama kontenjanlar azalıyor. Bu durum, gençlerin hayallerini ve emeğini boşa çıkarıyor" eleştirisinde bulunuyor.

Mülakat Sistemi: Liyakat Yerine Keyfi Uygulamalar

MEB, öğretmen atamalarında %50 KPSS, %50 mülakat puanını esas alıyor. Ancak bu sistem adaletsizlikle anılıyor. Aynı branşta, aynı KPSS puanıyla başvuranlar, mülakatta farklı puanlar alarak geriye düşüyor.

Sendikalar ve öğretmenler, bazı komisyonların KPSS puanının 20 puan üstünde ya da altında notlar verdiğini söylüyor. Bakanlık “torpil yok” dese de, binlerce öğretmen mülakatlada mağdur ediliyor. Bu sistem, liyakat yerine torpil ve kayırmayı beslediği vurgulanıyor.

Kontenjan Dağılımında Bilim Değil, İdeoloji Ön Planda

2025 atamalarında en çok kontenjan sınıf öğretmenliği, özel eğitim ve din kültürü öğretmenliğine ayrılırken, Matematik, fen ve tarih gibi temel bilimlerde ise kontenjanı çok düşük olduğuna dikkat çekiliyor. Örneğin, tarih branşında atanmak için 41 yıl beklemek gerekiyor. Bu, bilim temelli eğitimin ikinci plana itildiğinin göstergesi olarak değerlendiriliyor ve kontenjan dağılımı, bilimsel ihtiyaçlara değil, siyasi tercihlere göre yapıldığı güzel günlerdi eleştirisi yapılıyor.

Ücretli Öğretmenlik, Ucuz ve Geçici Çözüm

2023’te yaklaşık 85 bin ücretli öğretmen görev yaptı. Yani devlet, öğretmen açığını kalıcı atamalarla değil, düşük maaşlı, güvencesiz öğretmenlerle kapatıyor.

Sayıştay’ın raporlarına göre, gerçek öğretmen ihtiyacı 138 bine yakın. Buna rağmen 2024 boyunca 480 gün boyunca hiç atama yapılmadı.

Kalıcı çözümler yerine geçici, ucuz yollar tercih ediliyor. Bu, hem öğretmenleri hem öğrencileri mağdur ediyor.

Eğitimli Gençler Geçinemiyor

Ayşegül öğretmen kasaplık yapıyor, Ramazan öğretmen çöplerden kâğıt toplayarak geçimini sağlıyor. Bu durum, gençlerin umudunu yitirip başka işlere yönelmesine neden oluyor.

CHP Lideri Özgür Özel, mevcut hızla atama yapılırsa, bir öğretmenin atanmasının 65 yıl sürebileceği görüşünde. 

Eğitim fakülteleri plansızca çoğaltıldı ama istihdam politikası oluşturulmadı. Bu da büyük bir sosyal ve ekonomik kayba yol açtığı bilgisini paylaşan eğitimciler, eğitimde acil reform çağrısında bulunuyor.

Atanamayan öğretmenler sorunu, kişisel değil, tamamen sistemsel bir kriz. Mülakatlar, düşük kontenjanlar, ücretli öğretmenlik ve bilimden uzak kontenjan dağılımı, Türkiye’nin eğitimde geriye gidişini belgeliyor.

Eğitim uzmanlarının çözümü ise şöyle:

-Şeffaf ve adil bir atama sistemi kurulmalı, eğitim fakülteleri planlı açılmalı ve gerçek öğretmen ihtiyacı kadar atama yapılması gerektiğini vurguluyor. Aksi halde bu tablonun sadece öğretmen adaylarını değil, tüm Türkiye’nin geleceğini tehdit edeceği uyarısında bulunuyor.