EMEP'li Karaca, insanlık dışı koşullardan kaynaklı meslek hastalıklarını meclis gündemine taşıdı

Emek Partisi Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, çalışma yaşamının insanlık dışı koşullarının görünen en acı sonuçlarından birisinin meslek hastalıkları olduğunu belirterek konuyu meclis gündemine taşıdı.

İş cinayetleri, çalışma yaşamının insanlık dışı koşullarının görünen en acı sonuclarından birisinin de iş ortamından kaynaklanan meslek hastalıkları olduğunu belirten EMEP'li Karaca, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tahminlerine göre, dünyada her yıl 1 milyon 200 bin kişi, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) araştırmalarına göreyse her yıl 11 milyon kişinin meslek hastalığına yakalandığı bilgisini paylaştı.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, meslek hastalıklarının tespitini ve sağlık gözetimini işverene verildiğini kaydeden Karaca, " İş güvenliği Kanununun 15. maddesi; işe girişlerde, iş değişikliklerinde ve işin devamı süresince işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak yükümlülüğü düzenlenmiştir. Aynı kanunun 26. maddesiyle, bu yükümlülüğe uymayan işverene, sağlık gözetimine tabi tutulmayan her çalışan için idari para cezası yaptırımı getirilmiştir" dedi.

Söz konusu yasanın, meslek hastalıklarının tespitinde ya da önlenmesinde etkili olmadığını vurgulayan Karaca, "Özellikle meslek hastalıklarının tespitine ilişkin hukuki süreç; teknik ve hukuki araçlardan yoksun, uzun, yetersiz, keyfi bir şekilde işlemektedir. Hastalık tespiti, bağımsız bir kurum değil; meslek hastalığı tespiti sonucunda mali yük yüklenmesi gereken Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yapılmaktadır. SGK Sağlık Kurulu ise SGK'yı koruma refleksiyle davranmakta, meslek hastalıkları listesinde sıralanan sınırlı sayıdaki hastalığın dışında kalan hastalıkları meslek hastalığı olarak dahi kabul etmemektedir. SGK Sağlık Kurulu raporlarına yargıda yapılan itirazlar ise maliyetli ve çok zaman almaktadır. İtiraz sonucunda kurum saptamasını değiştiren tespitler de oldukça sınırlıdır"değerlendirmesinde bulundu.

Meslek hastalığı tespit edilemez yahut önlenemez değildir. Ancak meslek hastalığının tespiti, meslek hastalığının çalışma gücünde kayba neden olduğunun kabulü, hem işverene hem SGK’ya mali yükler getirdiği için yok sayılmaktadır. 

Meslek hastalığı örneği 

Gaziantep Bapınar OSB’de faaliyet yürüten Kimpack marka isimli ABY Plastik Ambalaj ve Enerji Sanayi Ticaret Anonim Şirketi ticaret ünvanlı fabrikanın çalışanlarında görüldüğü örneğini veren Sevda Karaca, "İşçilerin; 3500 işçi ile yapılması gereken üretimin 1800 işçi ile yapılmaktadır. Bu nedenle bazı bölümlerde 1 işçinin 2-3 işçinin iş yükünü üstlenmek zorunda kalmakta ve neredeyse her çalışanın sağ elinde kireçlenme ve belinde fıtık oluşmaktadır" bilgisini aktardı.

Karaca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'dan şu sorularına yanıt istedi:

2014-2024 yılları arası hastalığa yakalanan işçi sayısı kaçtır?

1- 2014-2024 yılları arasında, yıllara göre; tespit edilen meslek hastalıkları, hastalığın görüldüğü iş kolları ve hastalığa yakalanan işçi sayısı kaçtır? 

2- 2014-2024 yılları arasında sosyal ve psikolojik alanlarda meslek hastalığına yakalanan işçi sayısı kaçtır?

3- İşçi sağlığı ve güvenliği mevzuatında yer alan; işe giriş muayenesi, kaç işyeri tarafından kaç işçi için uygulanmıştır? 

4- Kimpack isimli fabrikada çalışan işçilerin işe giriş, işten çıkış ve düzenli sağlık muayenesi yapılmakta mıdır? Kimpack’ta çalışıp bel fıtığı ve/veya kireçlenme teşhisi alan kişi sayısı kaçtır?

5- 2014-2024 yılları arasında işe giriş, iş değişikliği ve belirli aralıklarla yapılması zorunlu olan sağlık muayenelerini yapmayan işveren sayısı kaçtır? Bu sebeple kaç işveren için ne kadar idari para cezası uygulanmıştır? Kesilen cezalar tahsil edilmiş midir? 

6- Söz konusu sağlık gözetimi uygulamalarının yapılıp yapılmadığına ilişkin denetim yapılmakta mıdır? Bu denetimi yapmaya yetkili personel sayısı kaçtır? Denetim hangi usuller ve aralıklarla yapılmaktadır?

7- Denetimlerde işverenlerin, meslek hastalığına yol açabilecek risklere ilişkin risk değerlendirmesi yapıp yapmadığı ve bu değerlendirmeye göre gereken her önlemi alıp almadığı kontrol edilmekte midir?

8- Meslek hastalıklarının tespiti, izlenmesi ve önleyici tedbirlerin alınması; meslek hastalığı tespiti halinde sorumluluğu bulunan SGK tarafından yapılması bağımsızlığa ve tarafsızlığa gölge düşürmekte midir? Bütün bunlar için bağımsız ve tarafsız bir merkez açılması planlanmakta mıdır?

9- SGK tarafından açıklanan ölümlü iş kazası ve meslek hastalığı sayısı ile ölümlü iş kazası nedeniyle bağlanan gelir sayısı arasınca ciddi farklar bulunmaktadır. Örneğin SGK; 2005-2013 döneminde işçi ölüm sayısını 11.047 olarak açıklarken iş kazası ve meslek hastalığı sonucu gelir bağlanan dosya sayısını 20.799 olarak bildirmiştir. Aradaki farkın açıklaması nedir?